Staking. Bij de modale mens roept dit wordt vast vooral associaties op van problemen in het openbaar vervoer, oproer en zinloos geweld. Dit is natuurlijk geen toeval als je kijkt naar hoe zowat alle media bericht geven over stakingen.
Centraal in de kijker staat de hinder die door de staking wordt verwacht, alsook de sectoren die zullen protesteren ('weeral de godverdomse NMBS!' 'leerkrachten hé, twee maand vrij en dan dit nog'). Dit staat meestal ook eerst vermeld. 'Vakbonden voorspellen woensdag 'ongeziene' staking: grote hinder verwacht.' schrijft Knack. Een journalist bij het ultraliberale zusterblad Trends maakt het nog bonter: 'Nationale staking is schijnvertoning.' Eventuele gewelddadige incidenten vormen achteraf een sappige brok voor de populaire media.
Als de effectieve beweegreden tot staken al vermeld staat, moeten we ons tevreden stellen met meestal 3 tot 4 summiere zinnetjes. En meestal is het doel vrij abstract en doen de media geen moeite om duidelijk te maken wat dit concreet voor de niet-stakende burger inhoudt. Bij deze staking gaat het blijkbaar erom dat de verwachte loonstijging van '0,8%' (wat een getal!) niet hoog genoeg is. Natuurlijk zullen de media je niet uitleggen waarom jij als gewone niet-miljonair hier eventueel belang bij kan hebben.
En toch. Ondanks de afgezaagde kritiek dat het alleen maar hinder oplevert en dat het toch niets uithaalt, hebben stakingscritici toch misschien een punt. We moeten ons echt vragen stellen bij de effectiviteit van staking anderzijds, en de zinvolheid van hun doelen anderzijds.
Effectiviteit. Je zou kunnen nagaan of concrete beleidsdoelen van stakers ook echt gerealiseerd worden. Ik heb vooralsnog nog geen nieuwsartikels gevonden met titels als 'Dit is wat de nationale staking van 2014 ons opgeleverd heeft'. Maar nog belangrijker is wellicht de morele kant van de zaak. Stakingen - met name de framing ervan - zorgen dat de vakbonden in een slecht daglicht komen en ze vooral het imago van profiteur en zeurder krijgen. Als je over stakingen uitsluitend negatief nieuws uitbrengt, zal het zeer moeilijk zijn de gemiddelde werknemer te overtuigen achter de doelen van de vakbonden te staan, ook al heeft die werknemer daar écht baat bij. Met als resultaat dat ze vaak zelfs op partijen tégen hun eigen belang zullen stemmen.
Laten we nu even de media buiten beschouwing. Voor een niet-staker kan een staking inderdaad vlug als een overweldigende 'flashmob' overkomen. Zelfs als er geen geweld bij gemoeid is. Een goeie vriend van mij uitte onlangs zijn frustratie over stakingen, niet zozeer omdat ze veel mensen op de been brengen, wel omdat ze er volgens hem niets zinvols mee doen. 'Maak toch samen een kunstwerk of zoiets', zei hij nog.
In onze complexe, post-verzuilde samenleving kun je je de vraag stellen of stakingen niet een middel zijn dat vroeger zijn effectiviteit bewezen heeft, maar tegenwoordig weinig zin heeft, door de toegenomen diversiteit en pluraliteit. Vroeger had je nog een strakke, socialistische zuil in de samenleving, die de stakingen onvoorwaardelijk zullen steunen. Tegenwoordig geldt dit niet meer. Dat is ook waarom de Klimaatspijbelaars, die niet aan een politieke zuil gebonden zijn, op veel meer bijval kunnen rekenen dan stakingen.
Zinvolheid van de doelen. Let's be real here. Is een minieme stijging van onze lonen nu écht een zinvolle manier om voor meer welvaart te zorgen? OK, ik snap het, stakingsdoelen moeten concreet en haalbaar zijn, want voor een 'staking tegen de mondiale ongelijkheid' ga je niet veel volk op de been krijgen. Meer dan 0,8% loonstijging, dat is nog voorstelbaar.
Toch vind ik dat dit snel tunnelvisie kan worden, waarbij we krampachtig proberen kleine beetjes te winnen van het establishment. In plaats van tégen dit en tégen dat te staken, waarom staken we niet eens vóór een basisinkomen? Wie Rutger Bregman van de Correspondent een beetje volgt, weet dat dit pas echt een goed idee kan zijn om voor meer geluk en welvaart te zorgen. Ik raad de lezer van dit artikel zeker aan de term 'basisinkomen' eens te googlen.
Dus om samen te vatten: ik heb begrip voor stakers en hun doelen, maar ik vind dat zowel de manier waarop ze dit doen, hun nauwe doelen én de berichtgeving in de media zeer hinderlijk voor hun zaak. Daar moet verandering in komen. -Maxim